We moeten het hebben over de digitalisering van het voedselsysteem

Na de eerste aflevering van onze Lunch Talks over Eigendomsrechten over data, besteedden we in aflevering 2 aandacht aan het belang van dataverzameling voor boeren, in het kader van nieuwe wetgeving. Aan de hand van ervaringen van Oegandese coöperaties bespraken we hoe er op boerderijniveau omgegaan wordt met de toenemende vraag naar data, en hoe digitalisering en verantwoord datagebruik samengaan in de digitale transitie.

Vanwege de onlangs in de EU aangenomen wetten die bedrijven verplichten risico’s in hun toeleveringsketens niet alleen in kaart te brengen, maar ook te voorkomen, zijn bedrijven druk in de weer om traceerbaarheidssystemen op te zetten. Maar wat betekenen deze nieuwe vereisten op bedrijfsniveau? Derrick Komwangi van de Ankole Coffee Producers Cooperative Union (ACPCU) deelt zijn ervaring met de belemmeringen en mogelijkheden die digitalisering met zich meebrengen. En ook niet onbelangrijk: hoe we boeren beter kunnen betrekken bij het delen van data. 

ACPCU vertegenwoordigt 26 coöperaties en 26.000 koffieboeren in Oeganda. Daarmee moet ACPCU een veelheid aan certificering overzien – denk aan EU Organic, Fairtrade of de Rainforest Alliance-certificeringen. Derrick heeft sterk het gevoel dat data nodig zijn om deze certificaten kracht bij te zetten. Toch benadrukt hij dat boeren en coöperaties hier hulp bij nodig hebben, omdat de databehoefte in de toekomst alleen maar zal groeien.

Je kunt de sessie van 30 minuten nu terugkijken en leren hoe je met partners in de toeleveringsketen kunt samenwerken om de digitalisering van jouw ketens vorm te geven. Onder de video vind je een aantal aanknopingspunten voor de digitalisering van je keten.

1. Boeren ondersteunen met de snelle digitalisering

Het potentieel van de digitalisering van landbouwsystemen is enorm. Aan de hand van verzamelde gegevens heeft ACPCU al verbeteringen doorgevoerd op het gebied van besluitvorming, risicobeheer, prijsstelling en seizoensplanning. “Alle producentenorganisaties willen een volledig traceerbare en transparante waardeketen. Maar hoe snel deze ontwikkeling gaat, is niet te bevatten.”

Door de snelheid van deze ontwikkeling is specifieke mankracht nodig, moeten grote hoeveelheden gegevens worden gedigitaliseerd en moet de nodige infrastructuur en training worden opgezet. Coöperaties krijgen te maken met nieuwe eisen op het gebied van de digitale transformatie en de behartiging van de belangen van de boeren die bij hen zijn aangesloten. Het succes hangt af van de partners die deze overgang ondersteunen, zoals Fairfood, dat samen met ACPCU de certificeringen rond hun biologische producten digitaliseert en controleert of boeren een Living Income Refere Price ontvangen. Maar denk daarnaast ook aan Fairtrade Original, dat ervoor zorgt dat er vraag is op de markt voor de biologische en eerlijk geprijsde koffie.

2. Meer dan alleen certificeringen: het potentieel van slim datagebruik

Coöperaties, herinnert Derrick ons, bestaan om boeren maximaal voordeel te bieden. Als je boeren om meer data gaat vragen, moet dat dus gepaard gaan met voordelen voor de boer zelf. ACPCU is zich bewust van het potentieel van data en elk nieuw verzoek wordt geëvalueerd op basis van bijvoorbeeld capaciteit, veiligheidsoverwegingen en de geloofwaardigheid van de partners die het verzoek indienen.

“Boeren zijn rationeel en zullen aan de voorwaarden blijven voldoen. Als gegevens een aanzienlijk rendement opleveren, weten ze dat het voor het grotere goed is. Als de eisen geen extra voordeel opleveren, haken boeren waarschijnlijk af.”

3. Privacy, beveiliging en naleving gaan hand in hand

Gedetailleerde informatie verstrekken en tegelijkertijd de privacy van de boeren waarborgen is voor coöperaties een nieuwe uitdaging. Denk aan gegevens als het aantal bomen per boer, productiegegevens, inputkosten en niet-koffiegerelateerde inkomsten. “Als projectmanager krijg ik om de drie dagen vragen over gegevens”, vertelt Derrick. 

Om aan deze verzoeken te voldoen moet soms vertrouwelijke informatie worden gedeeld en dat baart boeren zorgen over hun privacy. Boeren willen garanties wat betreft dataverstrekking en beschermingsmaatregelen. ACPCU pleit voor regelgeving die niet alleen de netwerken van de boeren beschermt, maar ook zorgt voor de beveiliging van gegevens. Alleen dan vertrouwen boeren het proces. Dat vertrouwen is de basis voor een soepele overgang.

Wat levert het de boer nou eigenlijk op?

Bepaalde data zijn voor de sector zeer waardevol, maar deze waarde is niet gelijk en op een open en veilige manier verdeeld over de waardeketen. Het delen van informatie met boeren kan productiegerelateerde uitdagingen doorbreken, bijvoorbeeld rond het gebruik van meststoffen of landbeheer. “We willen niet dat het verzamelen van gegevens het voornaamste doel wordt. Boeren moeten zich kunnen bezighouden met dat waar ze goed in zijn”, aldus Derrick. 

Omdat boeren toegang willen tot gegevens, onderzoeken coöperaties zoals ACPCU het financiële voordeel voor de boeren en de toegang tot de markt die ermee gepaard kan gaan. In tijden van nieuwe maatstaven en normen nodigen we je uit om daar eens aan te denken wanneer je onderzoekt of je in jouw project het maximale uit digitalisering haalt.