De obstakels op de weg richting eerlijke koffie
In 2021 vertrokken Trabocca, Simon Lévelt en Fairfood op een missie om een leefbaar inkomen te realiseren voor Ethiopische koffieboeren die Trabocca van koffie voorzien. Helaas werd deze missie in 2023 noodgedwongen in de ijskast gezet. Omdat transparantie een belangrijke pijler is van ons werk, leggen we hieronder uit hoe dat zo is gelopen.
Er was die ene, schijnbaar eenvoudige vraag die we graag wilden beantwoorden: verdienen de koffieboeren die Trabocca van koffie voorzien een leefbaar inkomen? En zo niet, hoe lossen we dat op? In een poging antwoorden te vinden, bundelden Trabocca, Fairfood en Simon Lévelt in 2021 hun krachten voor een project dat draaide op de pijlers van traceerbaarheid en transparantie.
Trabocca koopt hun koffie van ongeveer 80 koffieleveranciers in landen als Kenia, Ethiopië en Colombia. Elke koffieleverancier werkt op zijn beurt met honderden koffieboeren. Oorspronkelijk was het project gericht op twee Ethiopische leveranciers, die samen worden bevoorraad door meer dan 620 kleinschalige boeren. Deze leveranciers vertegenwoordigen 9% van de jaarlijkse inkoopwaarde van Trabocca.
Het project bestond uit 2 fasen. Fase A van het project gaf ons het antwoord op de eerste van de bovenstaande vragen. Inmiddels weten we wat de boeren precies betaald zouden moeten krijgen om een leefbaar inkomen te verdienen, en we weten ook dat de meesten dit inkomen niet daadwerkelijk bereiken. Maar voordat we de tweede vraag konden beantwoorden – hoe lossen we dit op? – moesten we het project stopzetten.
Het bleek moeilijk volledige transparantie te bereiken door de manier waarop de toeleveringsketen is ingericht – denk bijvoorbeeld aan de ‘collectors’ die in het veld koffie van boeren opkopen. Bovendien maakten politieke onrust en gewelddadige protesten het onmogelijk voor de partners om het veldwerk uit te voeren dat nodig is voor volledige traceerbaarheid in de toeleveringsketen – het in kaart brengen van alle kleinschalige boeren en ze linken aan het Trace-systeem van Fairfood, waarna alle koffietransacties worden geregistreerd en er een duidelijk beeld van de waardeverdeling ontstaat. Meer dan dat, om samen de juiste oplossingen te zoeken die de kloof voor een leefbaar inkomen helpen overbruggen – denk aan inkomensdiversificatie, waarde toevoegen en productiviteit verhogen.
Een benchmark voor leefbaar inkomen
Zoals gezegd zijn we er wel in geslaagd antwoord te krijgen op de eerste vraag – verdienen de koffieboeren een leefbaar inkomen. In samenwerking met het Koninklijk Tropisch Instituut (KIT) en het Anker Instituut hebben we de benchmark voor een leefbaar inkomen bepaald voor de boeren in de regio Guji, in Ethiopië. Deze benchmark onthult wat een kleinschalige boer in dit specifieke gebied moet verdienen om zich voedzaam voedsel, huisvesting, onderwijs, transport en andere essentiële behoeften te kunnen veroorloven. (De kosten van levensonderhoud verschillen per land en per gebied – denk aan leven in het centrum van Amsterdam versus leven op het Nederlandse platteland.)
Het onderzoek van het KIT en het Anker Instituut toonden aan dat het leefbaar inkomen in 2021 8.544 ETB (€154,5) per maand was voor het landelijke Guji-gebied voor een typisch gezin van 6 personen.
De weg naar volledige traceerbaarheid
Als volgende stap wilden we erachter komen of de boeren daadwerkelijk dit inkomen bereiken. Daarvoor gebruikten we het traceerbaarheidsplatform Trace van Fairfood. Gedurende vijf maanden verzamelden we gegevens van 278 boeren. Deze gegevens, die onthullen wat daadwerkelijk in de zakken van de boer terechtkomt, konden soms ontmoedigend en confronterend zijn. Toch was het een belangrijke onderneming, gemotiveerd door onze gezamenlijke visie om het inkomen van de boeren te verbeteren.
Voorlopig komt de samenwerking tot een einde
Hoewel ons gezamenlijke project om traceerbare, ethisch verantwoorde Ethiopische koffie op de markt te brengen is afgesloten, is het project niet zonder impact. De waardevolle lessen die we hebben geleerd, van het begrijpen van uitdagingen met betrekking tot leefbaar inkomen tot het navigeren door complexe toeleveringsketens, verrijken het werk van Trabocca. De toewijding van Trabocca aan verantwoorde inkooppraktijken blijft staan. Nu begint voor hen een nieuw hoofdstuk in de zoektocht naar het versterken van kleinschalige boeren via transparante traceerbaarheid. Hun reis mag dan evolueren, maar de toewijding van Trabocca aan het opbouwen van een duurzaam, sociaal verantwoord koffielandschap blijft onverminderd sterk.
