Voorwoord

Mocht iemand me over 20 jaar vragen ‘vertel eens iets over 2019?’, dan zou ik toch echt even heel hard moeten nadenken. Vraag me daarentegen iets te vertellen over 2020, en ik zou niet weten waar ik moet beginnen.

2020 gaat als een zwarte bladzijde de geschiedenisboeken in, zoveel moge inmiddels duidelijk zijn. Het coronavirus had geen enkele boodschap aan grenzen of oceanen, en zette ons dagelijkse leven abrupt op pauze. Blijven we binnen de Fairfood-sferen, dan zagen we vooral hoe de mensen achter ons eten van hun toch al kwetsbare positie afgleden naar totale afhankelijkheid van grotere spelers in de keten. Een Nederlandse supermarkt introduceerde zelfs een ‘coronaboete’ voor producenten die door coronamaatregelen niet op de juiste datum de juiste hoeveelheden leveren.

Grote modehuizen – met lange, ondoorzichtige ketens die vergelijkbaar zijn met die van ons eten – zetten nog eens een dikke, vette streep onder hun toch al slechte reputatie. De zware klap lieten ze vallen bij fabrieken helemaal aan het begin van de keten, toen ze orders die allang in productie waren genomen alsnog cancelden. De fabrieken bleven zitten met bergen waardeloze kleding. Je kunt alleen maar raden wat dat betekend moet hebben voor de mensen achter de naaimachines.

Toch ben ik voorzichtig optimistisch. Want nu we collectief een nieuw dieptepunt bereiken, herken ik ook een momentum om beter terug te bouwen. Het besef dat onze handelspraktijken in elk opzicht duurzamer moeten, groeit met de dag. Ook overheden en de private sector lijken inmiddels wakker te worden.

In ons eigen netwerk zagen we dat een crisisjaar onze partners er niet van weerhield om toch voor positieve impact te gaan. Dat zagen we bijvoorbeeld bij koffie-importeur Trabocca, die ondanks de spanning van het corona-jaar vol enthousiasme een transparantie- en traceerbaarheidsproject aftrapte met gebruik van ons platform Trace. Ze hebben het zelfs klaargespeeld om een lading koffie met een transparant verhaal voor een meerprijs te verkopen, en die meerprijs direct in de zakken van de boeren te stoppen. Een volgend project, in samenwerking met Simon Lévelt, staat al op de planning voor 2021. Daarbij worden nog eens zo’n 600 boeren aangehaakt.

Overheden werken ondertussen hard aan nieuwe standaarden voor duurzame en ethisch verantwoorde handelspraktijken. Nieuwe wetgeving zal het voor bedrijven makkelijker maken om te werken aan duurzame ambities, zonder dat ze zichzelf daarbij op achterstand zetten bij de concurrentie. Bedrijven die achterblijven worden ondertussen gedwongen om aan een nieuw minimum te voldoen. Toenmalig minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Sigrid Kaag, tekende samen met Duitse evenknie Gerd Müller bijvoorbeeld een verklaring waarin ze het belang van leefbare lonen en inkomens erkennen.

Nog veel blijer worden we van een initiatiefwet die in het Europees Parlement positief werd ontvangen – 504 stemmen voor, 79 tegen en 112 onthoudingen – die bedrijven aansprakelijk stelt wanneer zij schade toebrengen aan mens of milieu, of wanneer ze indirect bijdragen aan zulke schade. “Voor consumenten betekent dit eerlijke producten, voor werknemers meer bescherming, voor slachtoffers verbetert het de toegang tot gerechtigheid”, zei de Nederlandse Lara Wolters, namens PvdA lid van het Europees Parlement. “En voor het milieu is het een stap die veel te lang op zich heeft laten wachten.”

Als we onze krachten bundelen, kunnen we daadwerkelijk verandering teweegbrengen.

Reden te meer waarom ik zo enthousiast word van RECLAIM Sustainability!, een programma van Fairfood, Solidaridad, Trust Africa en Business Watch Indonesia, dat in 2020 vorm kreeg in strategisch partnerschap met het ministerie van Buitenlandse Zaken. Met dit 5-jarige programma haken we in op dat momentum waar ik het net al even over had, en gebruiken we innovatie om een tijdperk in te luiden waarin de mensen achter ons eten hun stem kunnen laten gelden.

Er is nog een laatste reden om dit voorwoord toch in een feeststemming af te sluiten. 2020 was namelijk toch maar mooi het jaar waarin Fairfood 20 werd. Een tijd voor reflectie, en een tijd om onze missie nog eens te bekrachtigen. Hoewel we alleen maar kunnen dromen van een wereld waarin Fairfood niet langer nodig is, zijn we na dit vreemde jaar vooral enorm gemotiveerd om aan diezelfde missie te werken die we onszelf op dag 1 stelden: alleen nog eerlijk eten op ons bord.

Sander de Jong – algemeen directeur

Dit jaarverslag is op 16 juni goedgekeurd door de Raad van Toezicht en een onafhankelijke accountant. Download hier de accountantsverklaring.