WELKOM

We hebben vorig jaar op het puntje van onze stoel gezeten. Zowel in Den Haag als Brussel gonsde het van diezelfde woorden: verplichte due diligence. Met andere woorden: wetgeving die een toekomst van ons eten vormgeeft waarin bedrijven verantwoordelijkheid nemen voor negatieve impact op mens en milieu. 2022 werd afgesloten met veel onvoltooide zaken, maar we zijn optimistisch en blijven pleiten voor goede regelgeving die in het nieuwe jaar hopelijk het daglicht ziet.*

Hoognodig, want 2022 was ook een jaar waarin kleinschalige boeren volop de gevolgen voelden van een oneerlijke verdeling van waarde. Politieke onrust, toenemende ongelijkheid, aanvallen op de democratie en mensenrechten eisten allemaal hun tol van boerengemeenschappen over de hele wereld. We zagen hoe een paar (voedsel)giganten enorme winsten maakten door stijgende grondstofprijzen en inflatie, veroorzaakt door onder meer de pandemie en de oorlog in Oekraïne. Je zou kunnen zeggen over de rug van anderen. Ook kunnen we niet langer ontkennen dat de toekomst nu is; de effecten van klimaatverandering worden al gevoeld. En dan vooral door de armsten onder ons.

Hier is een cijfertje waarmee het glashelder wordt dat de agrovoedingssector een cruciale rol speelt in het optuigen van een duurzame economie en samenleving: van de allerarmste niet-stedelijken wereldwijd werkt 76% in de landbouw. Armoede is dan weer een belangrijke drijfveer achter veel van de problemen in voedselketens – gedwongen arbeid en kinderarbeid, uitputting van natuurlijke hulpbronnen en kwetsbaarheid tijdens crises. Bekijk het maar eens zo: als een boer moet kiezen tussen het omkappen van een oerboom in de Amazone of het voeden van haar of zijn familie, is de keus snel gemaakt.

Daarom blijven wij streven naar leefbare lonen en inkomens voor de mensen aan het begin van de waardeketen. Onze visie is een transparant voedselsysteem, met traceerbaarheid en connectiviteit als de twee belangrijkste pijlers. We weten ook dat we hiervoor zwaar zullen leunen op big data. En omdat er veel fout kan gaan op het gebied van data – denk aan digitale uitsluiting en het in de wind slaan van privacy – hebben we onlangs onze eigen Data Principles gepubliceerd, die binnen ons werk heilig zijn.

Want er is maar één antwoord op de vraag ‘wie is de eigenaar van boerengegevens?’. Je raadt het al: de boer.

Ik kijk ook met trots terug op het afgelopen jaar. Dit jaarverslag viert de stappen die we hebben gezet richting de realisatie van ons doel. We werken succesvol samen met geweldige partners – boerenorganisaties, maatschappelijke organisaties, lokale partners, handelaren en merken – in landen zoals Zuid-Afrika, Sierra Leone, Indonesië, Oeganda en Honduras. We zien daar inmiddels de positieve effecten van digitale inclusie en beter geïnformeerde boeren, en zien de inkomens van boeren daadwerkelijk toenemen. In dit jaarverslag vind je naast de successen ook de geleerde lessen.

Misschien dat je dan met de volgende vraag blijft zitten: hoe rijmen we de nauwe samenwerking met het bedrijfsleven met het eerder genoemde actieve pleiten voor strengere wetgeving? Het antwoord: achterblijvers dwingen mee te bewegen. Want hoewel we gestaag vooruitgang boeken met bereidwillige bedrijven, merken we ook dat zij tegen moeilijkheden aanlopen als het gaat om concurrentie. In een kapitalistische samenleving is onduurzaam zijn nu eenmaal goedkoper dan voor de wereld zorgen. Het loont om niet je verantwoordelijkheid te nemen. De tijd is om, en we moeten de bedrijven die achterlopen dwingen om mee te doen. Het gaat ons erom dat we een gelijk speelveld creëren, waarin onduurzame bedrijfspraktijken geen concurrentievoordeel meer zijn.

Terwijl we het werk van het ene jaar afronden en het volgende jaar lanceren, kijk ik graag om me heen, naar iedereen die samen met ons strijdt voor gelijkheid en de toekomst van de planeet. Dan denk ik aan mijn collega’s en aan de partners waarmee we samenwerken, bij wie de toewijding ervan afdruipt. Maar ook jij, lezer, staat aan onze kant. En daar ben ik maar wat blij mee.

Sander de Jong, algemeen directeur

*Op het moment van schrijven (februari 2023), is de vooruitgang rond zowel de EU-richtlijn voor verplichte due diligence (CSDDD) als het Nederlandse conceptwetsvoorstel bijzonder dynamisch. Ondanks tegenslagen zoals Nederlandse regeringspartijen die zich uitspreken tegen het voorstel, blijven we optimistisch en blijven we pleiten voor EU- en Nederlandse wetgeving die de mensen achter ons eten eer aan doet.