Peter van der Linde over het belang van privacy en wetgeving

Fairfood heeft sinds deze maand een nieuw lid van de Raad van Toezicht: Peter van der Linde, oprichter van stichting Akvo. We hadden het met hem over de privacy van boeren, het belang van wetgeving en de taaie kost waar we als wereldverbeteraars in de voedselsector mee te maken hebben.

Wat nou zo mooi is aan werken bij een ngo, is dat je een Raad van Toezicht kunt installeren, waarin je mensen plaats laat nemen van wie je inspiratie en wijze lessen kunt verwachten. Eind vorig jaar kwam er een plekje vrij in die van Fairfood, en inmiddels is het officieel: Peter van der Linde, oprichter van stichting Akvo is ons nieuwste lid.

Dat Peter en Fairfood een goede match zijn moge duidelijk zijn voor iedereen met een internetverbinding en een linkje naar Peter z’n LinkedIn-pagina. Als oprichter van Akvo is hij een belangrijke aanjager van innovatie en slim gebruik van technologische oplossingen en data in onder meer de agri-foodsector. Net als Fairfood vervult Akvo daarmee een rol als katalysator voor positieve impact, waarover Peter zelf zegt: “Als je je krachten op de juiste manier inzet, kan je een aanjager zijn voor verandering van een heleboel andere partijen.”

De boot missen

Van ­big data in de voedselsector is het maar een klein sprongetje naar het fundamentele vraagstuk over de privacy van boeren. Al voordat ernaar gevraagd wordt, merkt Peter dan ook op: “Ik maak me grote zorgen over de blinde vlek die we met z’n allen hebben als het op privacy aankomt.” In 2019 werden er alleen op het Afrikaanse continent al minstens 390 digitale tools ingezet om beter te boeren, bleek uit onderzoek van CTA. Daar is een hoop data mee gemoeid. “De grote jongens in dataland hebben inmiddels ook wel door dat de echte groeimarkt ligt in de landen waar wij met boeren aan slimme oplossingen werken, en ik zie geen van die grote spelers echt werk maken van privacy. We zijn die boot enorm aan het missen.”

Grote techreuzen spelen wereldwijd landjepik met data, voordat de mensen die de data afstaan doorhebben wat ze precies uit handen geven.

Datakolonisatie, wordt dat iets cynischer ook wel genoemd – grote techreuzen die wereldwijd landjepik spelen met data, voordat de mensen die de data afstaan doorhebben wat ze precies uit handen geven. (Check ook eens de webinar die we hier in december over gaven.) “De ontwikkelingssector – ngo’s, overheidsinstellingen – is daarin nog heel naïef en vaak niet bereid te betalen voor tools”, gaat Peter verder. “Techreuzen maken daar misbruik van en bieden gratis tools aan die gretig aftrek vinden. Onderwijl slepen ze bakken aan data binnen die ze weer voor andere, commerciële doeleinden kunnen gebruiken of kunnen doorverkopen, bijvoorbeeld aan verzekeraars.” If you’re not paying for the product, you are the product, is in die context een veelgehoorde quote.

Peter’s Akvo biedt een tegengeluid, waar we ook als Fairfood zijnde uit willen putten. “In essentie moet je ervoor zorgen dat degene die de data produceert, de eigenaar blijft van die data. Wij zoeken daarnaast actief naar manieren om de waarde van de data te kanaliseren en op de juiste plekken terecht te doen komen.” Maar laten we vooral niet vergeten dat het ook een kwestie is van voorlichten: “Mensen die meedoen aan de projecten expliciet toestemming vragen voor het gebruik van hun data en ook duidelijk maken wat het doel van dat gebruik is.”

Zonder wetgeving komen we er niet

Adequate wet- en regelgeving is daarnaast onontbeerlijk. Maar dat geldt dan weer voor zo’n beetje alle aspecten in het werk van zowel Akvo als Fairfood. Vorig jaar nog, ondertekende Fairfood om die reden het initiatief IDVO, dat pleit voor scherpere wetgeving op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zodat bedrijven verplicht worden om mens en milieu in hun productieketens te respecteren, en zodat een bedrijf dat dat al wél doet zichzelf niet langer uit de markt prijst.

Maar ook omdat, zoals Peter zegt, ‘een bedrijf in z’n eentje geen grip heeft op de grote problemen in complexe ketens’. “Ik heb gemerkt dat de slagkracht van bedrijven op de problematiek beperkt is. Het startpunt zou een duidelijk kader moeten zijn dat door de overheid vastgesteld wordt, waarbinnen bedrijven moeten opereren. Welwillendheid van bedrijven alleen is niet genoeg. Als ze al welwillend zijn natuurlijk.”

Goed nieuws

Een jonge oude rot in het vak, zou je kunnen zeggen. Het riekt naar pessimisme. “Oh nee, dat valt hartstikke mee! Het stemt me bijvoorbeeld heel optimistisch als ik zie dat de potentie van technologie en data inmiddels alom erkend wordt als aanjager van positieve impact. Daardoor kunnen goede ideeën nu veel sneller worden opgeschaald, met geldschieters die tien jaar geleden, toen we Akvo oprichtten, nog veel huiveriger waren.”

Als je op rechts iets goed doet maar de rest van de keten beweegt niet mee, dan begin je helemaal niks. Dat is taaie kost.

“Maar waar ik nog het meest enthousiast van word, is het feit dat ik steeds meer lokaal ondernemerschap zie. Er zit enorm veel potentie in tal van startups in Azië en Afrika. Ik zie een jonge generatie volop innoveren, en dat vind ik prachtig. Het is nu aan ons om daarbij aan te sluiten. Dat je als hulporganisatie lokaal partijen inschakelt als je bijvoorbeeld veldonderzoek wilt doen. Daar jaag je dan ook weer de lokale werkgelegenheid mee aan.”

Taai

“Wat ik gaandeweg vooral heb geleerd, is dat dingen veel tijd kosten. Je zou kunnen zeggen dat ik een zekere naïviteit ben kwijtgeraakt – ik dacht altijd dat als je er maar hard genoeg voor knokte, je dingen wel kon veranderen. Daar tegenover staat dat ik heb gemerkt dat je met z’n allen steeds naar een soort kantelpunt toewerkt. Dan lijkt het jarenlang stil te staan en raken dingen opeens in een stroomversnelling als wereldwijd alle ogen op een bepaalde issue gericht zijn. Dat zien we nu het duidelijkst als het aankomt op natuurconservatie.”

Het slechte nieuws: “Met Fairfood zitten we helaas in een veld dat nog meer aandacht nodig heeft. Omdat daar veel complexe structuren en ketens zijn ontstaan, is het lastig om de manier waarop al die radartjes samenwerken, van boer tot consument, ineens aan te passen.  Dan doe je rechts iets goed, maar beweegt links niet mee. Dat is taaiere kost. Juist daarom geloof ik in de strategie van Fairfood, om daarin een aanjager te kunnen zijn voor structurele veranderingen.”

Ik zie een jonge generatie volop innoveren, en dat vind ik prachtig.

Voedselbossen

Ondergetekende kon het gezien haar liefde voor dier en milieu niet laten om ook nog even te vragen naar Peters jongste geesteskind, Forests4All. Bescheiden maar zichtbaar trots vertelt hij: “Het idee is dat we monitoringsystemen ontwikkelen voor de voedselbossen die in Nederland zijn en worden aangelegd.” Inderdaad, komt die natuurconservatie weer om de hoek kijken. “Stukje persoonlijke interesse. Ik heb zelf ook een stukje grond gekocht waar ik nu zo’n bos aan het creëren ben.”

Een man met idealen, zullen we maar zeggen. Of zijn werk ooit klaar is? “Nee, als je in onze sector werkt, dan zal het wel nooit als af voelen, toch?” Werken tot je erbij neervalt dus. “Zoiets ja. Maar ik heb er ook alle vertrouwen in dat het met de nieuwe generatie helemaal goedkomt, hoor. Uiteindelijk vormt de wereld zich naar wat wij als mensen belangrijk vinden en ik heb het idee dat dat aan het verschuiven is. De jonge generatie wil buiten zijn, gezond zijn. Daar komt vast een hoop goeds uit voort.”