Hoofdstuk 2: Onze aanpak
Jaarverslag 2022
Samenwerken met Fairfood betekent ook dat je toegang krijgt tot onze expertise, ons netwerk, en onze tools en oplossingen. In dit hoofdstuk laten we zien hoe dat allemaal samenkomt in ons zogenoemde partnertraject. Om ook de achterblijvers mee te krijgen, pleiten we actief voor scherpere wetgeving. Daarover meer in het laatste deel van dit hoofdstuk.
HET PARTNERTRAJECT
Nu scherpere wetgeving voor verantwoord ondernemen steeds dichterbij komt, bereiden bedrijven zich erop voor om met de billen bloot te gaan. ‘Transparantie’ blijft voor velen een eng woord, en ‘traceerbaarheid’ klinkt moeilijk, in een wereld waarin bedrijven vaak niet weten wie de boeren achter hun producten zijn. Fairfood biedt een helpende hand.
Het goede nieuws is dat we op dit moment al merken dat er momentum is voor meer transparantie in ons voedselsysteem. Daarom hebben we ons business development-team het afgelopen jaar uitgebreid, en het ‘partnertraject’ voor onze partners verder gestandaardiseerd. Hoewel nog geen twee van die trajecten hetzelfde zijn, hebben we 4 overkoepelende fasen kunnen definiëren (lees hier meer):
- Ontwerpfase: Hoe zien je productieketens er precies uit? Welke bruikbare data doen daarbinnen al de ronde? En welke duurzaamheidsbeloftes wil je als merk maken en bewijzen? Door zulke vragen te beantwoorden, ontwerpen we in deze fase jouw traject.
- Ontwikkelingsfase: Dit is de daadwerkelijke ontwikkeling van jouw traject, waarbij we waar nodig op maat gemaakte duurzaamheidsclaims ontwikkelen – denk ‘de boer verdient een leefbaar inkomen – maar bijvoorbeeld ook dashboards. Daarnaast kijken we welke data we moeten verzamelen om jouw traject tot een succes te maken.
- Implementatiefase: Dit is waar het echt leuk wordt! We brengen je productieketens in kaart, linken boeren aan het systeem (en doen bijvoorbeeld ook workshops voor die boeren in het gebruik van de juist tools), en krijgen daardoor nieuwe inzichten over waardeverdeling binnen de keten. Hiermee halen we ook de data op die nodig is om jouw duurzaamheidsbeloftes hard te maken.
- Opleveringsfase: Hier aangekomen heb je een flink verhaal te vertellen. In deze fase wordt dan ook het communicatietraject gelanceerd. Daaronder valt ook het publiceren van je eigen storytelling interface. We ronden het traject af met duidelijke afspraken voor eventuele vervolgstappen.
OPLOSSINGEN
Onze oplossingen zijn een belangrijk onderdeel van dit partnertraject. Wat centraal staat bij die oplossingen is dat de boer een sleutelrol inneemt bij het bereiken van een sociaal en ecologisch duurzaam voedselsysteem. Met andere woorden: wij geloven dat een duurzaam voedselsysteem begint bij een beter inkomen voor kleinschalige boeren. Sterker nog, door boeren niet mee te nemen in de oplossing laten bedrijven kansen liggen; kansen om toekomstige bevoorrading veilig te stellen, om te voldoen aan consumentbehoeftes en aan nieuwe wetgeving, en imagoschade te voorkomen. Onze oplossingen getuigen van die noodzaak om de boer centraal te stellen:
- Digitalisering van de boer voor financiële inclusie (F2B)
We bieden makkelijk te implementeren tools waarmee boeren digitaal worden aangehaakt bij de waardeketen, en waarmee ze hun stem kunnen laten gelden en toegang krijgen tot financiën en markten - Transparante ketens voor verantwoorde inkoop (B2B)
We bouwen publiek-private samenwerkingen waarmee transparantie in de ketens toeneemt. Voor bedrijven een eerste stap in het waarmaken van hun duurzaamheidsambities - Duurzaamheid bewijzen met traceerbaarheid (B2C)
We maken producten traceerbaar vanaf de boer, zodat bedrijven hun duurzaamheidsbeloftes kunnen onderbouwen met robuuste data
TOOLS
Fairfood ontwikkelt doorlopend tools die helpen om al het bovenstaande te verwezenlijken. Je zult inmiddels bekend zijn met Trace en ALIGN (zo niet, leggen we hieronder toch even uit wat die tools zijn en doen). Nieuwer zijn onze Farmer Cards en veldapp, die in 2022 werden gelanceerd.
TRACE
Trace draaide in 2022 op volle toeren. Bedrijven gebruiken dit platform om productieketens in kaart te brengen, producten te traceren, merkbeloftes hard te maken en een transparant verhaal te vertellen. Wat wil je als consument nog meer? De boer profiteert ook: die wordt een meer betrokken partner binnen de keten. Uiteindelijk willen we ook dat een product meer waard wordt door bewezen duurzaamheid, en dat die extra waarde bij de boer terechtkomt.
boeren hebben nu een Trace-account
bedrijven en organisaties maken nu gebruik van Trace
Waar we in het bijzonder enthousiast over zijn, is het feit dat we de mobiele app van Trace in 2022 open source hebben gemaakt. Dat is techtaal voor het beschikbaar maken van de code achter het platform, in dit geval op GitHub, wat dan weer betekent dat andere ontwikkelaars kunnen voortborduren op Trace. De volgende stap: het hele ecosysteem van Trace op die manier beschikbaar maken.
“Het Fairfood-team heeft ons in de loop van het jaar enorm veel documentatie overhandigd waarmee hun impact voor ons tastbaar werd. Neem de hogere prijzen die boeren ontvangen, of de premium die ze ontvangen voor het aanleveren van bepaalde data – dat is tastbaar bewijs van het werk van Fairfood. Fairfood geeft boeren zeggenschap over hun data, en gebruikt het als middel om de boeren een stem te geven in besluitvorming. Dit past goed bij ons doel om boeren een positie te geven waarin ze zelf hun leefomstandigheden kunnen verbeteren. Open source is eveneens belangrijk voor ons; een belangrijk onderdeel van Cisco’s investeringsstrategie is de potentie voor opschaling. Dat andere organisaties nu kunnen voortborduren op het platform is voor ons heel belangrijk. We zijn heel enthousiast over het voortzetten van onze samenwerking!” – Sue-Lynn Hinson, Grant Portfolio Manager bij Cisco
FARMER CARD EN VELDAPP
Kleinschalige boeren beschikken niet altijd over een smartphone en/of internet. Om ons kernprincipe van inclusiviteit toch eer aan te doen, ontwikkelden we de Farmer Cards en een veldapp. Boeren nemen hun eigen, unieke Farmer Card mee wanneer ze hun producten verkopen aan de volgende persoon in de productieketen. Die persoon, bijvoorbeeld een inkoper van cacaobonen, scant de kaart met de veldapp, waarna de transactie wordt vastgelegd in Trace en gekoppeld aan het profiel van de boer.
Een veelbelovend resultaat uit een van de projecten: Indonesische nootmuskaatboeren ontvangen een premium voor de data die ze aan Verstegen verstrekken, met gebruik van onze Farmer Cards. Kijken we naar een selectie van 75 boeren, dan zien we dat zij hiermee in een jaar gemiddeld 94 euro extra hebben verdiend. Daarmee is hun inkomen uit nootmuskaat toegenomen met 1,2%
ALIGN
We horen steeds meer mensen over leefbare lonen en inkomens. Betekent dat dat ALIGN overbodig is geworden? Nou… niet bepaald. Beleidsmakers en bedrijven mogen dan inmiddels begrijpen dat een leefbaar loon en inkomen belangrijk is, maar hoe dit waar te maken blijft vaak een groot vraagteken. ALIGN biedt een helpende hand, en helpt bedrijven strategieën te implementeren. Het platform biedt daartoe een Action Process, een Source Map en een Resource Library.
In 2022 vonden we in het Sustainable Food Lab een nieuwe partner voor ALIGN, waarmee we nu ook kunnen rekenen op de expertise van het daaraan gelieerde Living Income Community of Practice.
“Het Sustainable Food Lab heeft een langlopende relatie met ALIGN en de partners achter het platform. Met het vastleggen van onze partnerschap is onze toewijding verder geformaliseerd. Het vermogen van boeren en werknemers om fatsoenlijk rond te komen is een fundamentele stap om rechtvaardigheid te waarborgen in agrarische toeleveringsketens. Met een leefbaar inkomen kunnen boeren investeren in hun boerderijen en de toekomst. Als we boeren niet centraal stellen, kunnen we belangrijke doelen zoals klimaatadaptatie en regeneratieve landbouw niet waarmaken.” – Stephanie Daniels, Programme Director bij the Sustainable Food Lab
Meer dan
unieke bezoekers gebruikten de website van ALIGN
ALIGN wordt nu gedragen door 8 partners. Het platform werd ontwikkeld door Hivos en Fairfood, de Rainforest Alliance en het Sustainable Food Lab, met de (financiële) steun van het Duitse ministerie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, en werd geïmplementeerd door GIZ. Het platform kwam tot stand met de expertise van Living Income Community of Practice, de Global Living Wage Coalition en Fairtrade International
In de Source Map van ALIGN vind je nu data over lonen, inkomens en werkomstandigheden in 43 landen
PLEITEN VOOR VERANDERING
Natuurlijk doen we veel mooi werk met bedrijven. Toch zijn dit vaak de voorlopers, en blijven er wat ons betreft bedrijven serieus achter op het gebied van sociale en ecologische duurzaamheid. Daarom zien we ook de noodzaak om actief te sturen op nationale en internationale wetgeving voor verantwoord ondernemen. We pleiten voor wetgeving waarmee de achterblijvers worden gedwongen om mee te bewegen. Dat zien we tegelijkertijd ook als belangrijke voorwaarde om een gelijk speelveld te creëren. Wij zien het zo: uitbuiting van mens en milieu mag voor niemand een concurrentievoordeel zijn.
De ervaring en kennis die we met ons werk in ruim 15 landen opdoen, zetten we in om beslissingen op hogere niveaus te sturen. Inclusie van boeren en verantwoordelijkheid onder bedrijven zijn voor ons twee belangrijke voorwaarden. We zetten deze onderwerpen op de agenda van beslissingsmakers door het geven van presentaties, door bij te dragen aan ronde-tafel-gesprekken, door lobbyactiviteiten, met ons eigen Living Wage & Income Lab en met de bijdragen die we leveren aan verschillende Multi Stakeholder Platforms (MSP’s).
Een paar hoogtepunten:
We gaven 6 belangrijke presentaties over het belang van transparantie en traceerbaarheid. Onder meer bij de 5e Global Conference against Child Labour, georganiseerd oor de International Labour Organization (ILO), en bij de Platform Living Wage Financials-conferentie, gericht op banken en financiële instituties op het hoofdkantoor van ING
We droegen actief bij aan verschillende MSP’s, waaronder MVO Platform, de Sustainable Coffee Challenge, en Dutch Initiative on Sustainable Cocoa (DISCO)
We publiceerden ruim 20 artikelen over transparantie, traceerbaarheid, leefbaar loon en inkomen, en klimaatbestendigheid
Ruim 2.300 mensen zijn geabonneerd op onze nieuwsbrief, die gemiddeld door 35% wordt geopend
We trapten een nieuwe webinarserie af over verantwoord datagebruik
THEMATISCHE FOCUS
De focus in onze communicatie lag in 2022 op drie thema’s:
EERLIJKE VERDELING VAN WAARDE
We pleiten voor een eerlijke verdeling van waarde. Onder meer door goede voorbeelden van eerlijke en duurzame bedrijfsmodellen een podium te geven bij op Living Wage & Income Lab. Het onderwerp staat daarnaast centraal in alle projecten die we hebben lopen. De belangrijkste voorbeelden komen samen in een rapport dat we in 2022 publiceerden: Transparency and traceability in service of a fair distribution of value. In dit rapport doen we uit de doeken hoe onze partners hun inkooppraktijken verbeteren door zich toe te leggen op transparantie en traceerbaarheid, en hoe ze daarmee de boeren een betere positie geven in hun productieketens. We hopen op deze manier meer bedrijven te inspireren om duurzamere bedrijfsmodellen te ontwikkelen.
EERLIJK DATAGEBRUIK
Digitale tools spelen een centrale rol in het oplossen van de belangrijkste problemen in de agri-foodsector. Niet alleen is digitalisering nodig om productieketens in kaart te brengen, ook kan het een handig hulpmiddel zijn bij het begrijpen van milieu-impact en het optimaliseren van oogsten. Laten we het nog iets stelliger zeggen: het digitale tijdperk heeft de potentie op bedrijfspraktijken te verduurzamen en boerengemeenschappen de kans te geven zich een weg uit de armoede te banen.
Die digitalisering gaat gepaard met data. Heel veel data. In de agri-foodsector gaat het dan vaak om data die aan de bron wordt opgehaald – bij de boer. Nu worden belangrijke onderwerpen als privacy nog te vaak in de wind geslagen. Daarom publiceerden we vorig jaar het rapport Who Owns Farmer Data? The Fairfood Principles on Data Governance. Daarin delen we geleerde lessen, waarmee we anderen hopelijk inspireren om op een meer verantwoorde wijze met data om te gaan. Daarnaast trapten we een nieuwe webinarserie af, waarin we dieper in dit onderwerp duiken.
VERPLICHTE DUE DILIGENCE
Sinds enige tijd wordt er in politieke kringen bediscussieerd hoe verantwoord ondernemen er in de EU precies uit moet zien. In 2022 verscheen de langverwachte conceptversie van de richtlijn voor due diligence inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen. Beter bekend als de Corporate Sustainability Due Diligence Directive, of in het kort: CSDDD. Deze eerste versie bleek helaas een stuk minder ambitieus dan in onze kringen gehoopt. Daarom sloegen we de handen ineen met bedrijven en andere ngo’s en riepen we de EU samen op om onder meer een leefbaar loon en inkomen in de wet op te nemen.
Dezelfde oproep deden we in en met verschillende Multi Stakeholder Platforms (waarover zo meer), en werkgroepen zoals een die wordt geleid door het VOICE Network, waarmee we een consultatiedocument publiceerden over de toegevoegde waarde van transparantie in de cacaosector. Daarnaast promootten we een ambitieuzere versie van de wet in verschillende artikelen. Daarvoor werkten we samen met onder meer Fairphone, Tony’s Chocolonely, Fairtrade, Solidaridad, Sustainable Apparel Coalition. We hopen op goed nieuws in 2023!
De beste artikelen over verplichte due diligence:
LIVING WAGE & INCOME LAB
De pandemie dwong ons het Living Wage & Income Lab te verplaatsen naar de online omgeving. In 2022 konden we eindelijk terug naar de oude setting: met z’n allen in dezelfde ruimte, met daadwerkelijke plek voor discussie. Een groot verschil met 6 jaar geleden, toen het Lab het levenslicht zag, is het feit dat het onderwerp van leefbare lonen en inkomens niet langer niche is. Ook in het Lab merken we – met genoegen – dat steeds meer bedrijven geïnteresseerd zijn in deze concepten.
Tijdens 3 live sessies in de Social Impact Factory in Utrecht, bespraken we marketingstrategieën voor duurzame producten, efficiënte partnerschappen en de stap van pilot naar opschalen. Dit deden we met ruim 60 deelnemers, met onder meer een achtergrond in het bedrijfsleven, de overheid, consultancy en de ngo-wereld. Precies wat het Lab wil doen: verbinden en samen impact vergroten.
Deelnemers kwamen onder meer van B Lab, Unilever, IDH, the Dutch Initiative on Sustainable Cocoa (DISCO), Kumasi Drinks, Cargill en Fairphone. Het was daarnaast mooi om te zien dat een aantal van onze partners - waaronder Trabocca, Tradin, Rainforest Alliance en de Raad Verantwoord Ondernemen (RVO) - vol trots hun verhaal deelden op het podium.
“Wanneer we aan leefbare lonen en inkomens werken, raken we vaak geobsedeerd door cijfertjes. Het is goed om onszelf er af en toe aan te herinneren dat die cijfers handig zijn, maar dat er meer bij komt kijken. Bijvoorbeeld de samenwerkingen die eruit voortkomen.” – Bernard Gouw, Senior Manager of Social Standards bij B Lab, tijdens een sessie van het Living Wage & Income Lab
Multi Stakeholder Platforms
We zeiden het zonet al even: Fairfood pleit voor transparantie, traceerbaarheid, en leefbare lonen en inkomens in verschillende zogenaamde Multi Stakeholder Platforms (MSPs). Zo maken we deel uit van het MVO Platform, de Sustainable Coffee Challenge, IDVO (Initiative on Sustainable and Responsible Business), en het Dutch Initiative on Sustainable Cocoa (DISCO). In deze netwerken delen we kennis uit met onder meer Tony’s Chocolonely, Starbucks, Mondeléz, Nespresso, Nestlé Netherlands en Friesland Campina.
Een paar hoogtepunten van ons advocacy-werk in 2022:
We namen actief deel aan de werkgroepen Traceability en Living Wage and Income van DISCO
gezamenlijke statements werden gepubliceerd, waaronder een paper van het Cocoa Barometer Consortium, onder leiding van Voice Network
